Dva zemljotresa do kojih je došlo na udaljenom ostrvu u Tihom okeanu, naučnicima daju odgovore na pitanja o promjenama u spoljašnjem jezgru Zemlje.
O UNUTRAŠNJOSTI PLANETE ZEMLJE, svim dijelovima ispod njene površine, saznajemo na osnovu seizmičkih talasa koji nastaju nakon zemljotresa. Naučnici kažu da uz pažljivu analizu oni mogu da nam otkriju sastav stjena i metala koji se nalaze u unutrašnjosti.
Jedna od tih analiza seizmičkih talasa nakon zemljotresa, koji su se dogodili u razmaku od 20 godina na sličnim lokacijama, otkivaju na koji način dolazi do promjena u unutrašnjem sastavu Zemlje. Iako nemamo mnogo podatka o dešavanjima na velikim dubinama, naučnici pokušavaju da makar hipotetički daju neke od odgovora.
Poznato da spoljašnje jezgro – sačinjeno od tečnog gvožđa i nikla – direktno utiče na magnetno polje Zemlje i štiti nas od opasnih svemirskih zračenja. Zbog toga je veoma važno da makar pokušamo da razumijemo procese koji se odvijaju unutar planete, evoluciju njenih unutrašnjih delova i načine na koje oni mogu da utiču na ljude u budućnosti.
Gde je nestao materijal od pre 20 godina?
Podaci koji su bilježili seizmološki aparati prilikom oba zemljotresa privukli su pažnju naučnika i podstakli ih na razmišljanje. Naime, talasi iz kasnijeg zemljotresa putovali su jedan sekund brže kroz isto područije spoljašnjeg jezgra. Zbog čega se to dogodilo?
Odmah je bilo jasno da je došlo do promjene koja je omogućila talasima da brže putuju, kao i da materijal koji se tu nalazio prije 20 godina, sada više nije tu. On je nestao, a zamenio ga je neki novi, naučnicima još uvek nepoznat materijal.
Geolog Jing Džou sa Univerziteta Virdžinija rešila je da detaljnije ispita ovu pojavu. Ona i njen tim su ova neobična dešavanja analizirali ispitivanjem SKS talasa koji prolaze kroz površinu kao poprečni talasi, ulaze u spoljašnje jezgro kao uzudžni talasi, da bi se poslije vratili nazad na isti način kao što su i prošli kroz površinske slojeve. Kako Džou tvrdi, vremenski period u kome se sve navedeno desilo otkrilo im je mnogo toga.
Oba zemljotresa su se dogodila u blizini ostrva Kermadek, koji se nalazi u Tihom okeanu, prvi tokom 1997. godine, a drugi 2018. godine. Nakon detaljne analize ovih potresa i SKS talasa, Džou tvrdi da su se u spoljnom jezgru počevši od 1997. godine oslobodili lakši elementi poput vodonika, ugljenika i kiseonika. To objašnjava smanjenje gustine za oko 2 do 3 posto i novu brzinu putovanja seizmičkih talasa.
Ovi događaji su im dali korisne uvide u promjene spoljašnjeg jezgra, kao i njegove konvekcije i uticaje na magnetno polje. Naučnici dodaju da zapažene promjene nisu velike, ali što više o njima znamo – to bolje.
“Sada možemo da pratimo šta se tačno dešava, a u budućnosti bi smo mogli da postavimo još seizmičkih stanica kako bi detaljnije ispratili taj protok”, rekla je Džou.
Istraživanje je objavljeno u časopisu Nature Communications Earth & Environment.
Prenosi nationalgeographic.rs